Met of zonder God

Ze had altijd iets met ‘het woord’, of, toen ze een kleuter was, met ’Het Woord’.Ze loste cryptogrammen op en stuurde vragen op voor de “Hersengymnastiek”.
Na bezoek aan de kinderboerderij liepen wij met onze kleuters en twee vaders uit onze straat terug naar huis . Mijn dochtertje liep vooruit waarop een van de vaders zei:”Nou, die ruikt stal,zeg”. Mijn dochtertje draaide zich om en vroeg:”gaan we weer naar de kinderboerderij?”
We spraken over ons werk en bij sommige vaders en hun collega’s bracht hun werk behoorlijk wat stress mee.
‘Mijn collega ging uit zijn dak na een gesprek met de directie’.
Mijn dochtertje vroeg thuis :’papa, was dat niet erg gevaarlijk voor die meneer ?’.
Onze dochter ging, toen ze kleuter, was, naar de Kindernevendiensten.De kinderen gingen met collectezakjes rond waarvan de opbrengst ten goede kwam aan de kindernevendienst. Ze zwaaide dan enthousiast naar mijn vrouw en mij en andere bekenden en huppelde de kerkzaal uit op weg naar haar kerkdienst.
Mijn vrouw en ik namen de blaadjes waar de
liturgie op stond trouw mee.
Onze kerkgang had bij thuiskomst nog een vervolg. Wij werden dan getrakteerd op een, geheel door ons dochtertje in elkaar gezette, kerkdienst en tot luisteren en zingen aangezet. Wij deden dat met ernst, in navolging van ons dochtertje.
In de fauteuil van haar vader zette zij een pop neer waar zij tegen zij:”Zo, lief Jezusje, ga jij daar maar zitten. Zit je fijn zo?’. Daarna nam ze de liturgieblaadjes in haar hand en ‘las’, als vierjarige, daar een bijbelverhaal uit voor. Soms vertelde ze wat ze in de nevendienst gehoord had, een andere keer kregen wij haar versie van ‘De spin Sebastiaan, het is niet goed met hem gegaan’, een verhaal van Annie M. G. Schnidt. Mijn vrouw en ik vroegen maar niet of Sebastiaan niet gelovig genoeg was. Op de kleuterschool had zij de kennis van liedjes opgedaan en moesten haar kerkgangers zingen: ‘Er ruist langs de wolken een liedjesnaam’. Schoot de vierjarige kleuter religieuze liedjeskennis te kort, zij vulde het naadloos aan met:’Twee emmertjes water halen, twee emmertjes pompen’.Ze zong het met zoveel ernst dat wij haast gingen geloven, dat water in wijn veranderd werd.
Dat alles is veertig jaar geleden.
Nu, lege kerken, gemis aan onbevangenheid?

(Airam Srebla)

Inspired by the upcoming discussion “Does God exist?” (International Society of Krishna Consciousness at DMU), I like to clarify my view on the existence or non-existence of God. The debate is mostly dominated by religious groups, since they feel the need for that, therefore, as a way of compensating this (biased stimulus) and as a way to come to a more objective reasoning I present some thoughts here that brought me to the view that God does not exist.

What is God?

To clarify what we are actually questioning we have to know what is meant by ‘God’. God seems to be a very vague concept. God might be a wise creature with a beard and extreme abilities that created the earth and the universe. God might be a specific kind of energy, or something unimaginable. God might be everything as a whole. Well, in the last sense God will most likely exist (except for solipsism1). In the bible it is said that man is created after the image of God himself. Therefore it most likely that God is a creature with extreme capabilities or no limitations at all.

How do we determine existence?

When we experience something or something is experienced by many people, we generally conclude that it is plausible that it exists. Nevertheless, we also experience illusions. For example when you are dreaming you believe you really do the things that you are dreaming. When a placebo is taken and it is believed to be a medicine the illusion of an effect is there. The pre?believe in its working or the hope to be cured influences mental state and might therefore influence your physical state, therefore this placebo can actually have a curing effect. The same thing can happen if you question yourself “if God has effect on you”. You will be too biased to give an objective answer to the question. Especially with vague concepts it is easy to relate uncomprehended effects to constitute your vague concept. According to Christian believe God can’t be understood by mankind. So even when we proof the existence of God, it will be inconsistent with Christian believe. To determine the existence of God try to adopt a scientific unbiased method or something approaching this method. Before you do an experiment, define what result will convince you that the hypothesis is true. Ask both questions: “How likely is it that God does exist?” and “How likely is it that God does not exist?”. After all it is very difficult to research. New effects, not experienced before, will you correlate them to your vague God concept or to a scientific explanation which might come up in the future?

Analogy with the past

The Germanic god Thor?Donar was to be believed responsible for the effects of thunder. If the god was unhappy he threw thunderbolts from the clouds down to earth. People were offering food to their gods and hoped they would not be harmed by them. Many more gods like this existed, take a look at Greek mythology (or rain rituals) to find examples. Nevertheless hardly anybody does still believe in this gods. Why is this? Science came with new explanations for the weather. Explanations that were maybe more complex than the vague god concept (which is hard to dismiss as a result of its vagueness), but the explanations made more sense. They were an extension of the current knowledge and could be easily related to understood phenomena. Many not understood phenomena are related to gods or God by mankind. This might happen because in general it is easier to live with an answer (which suggest some certainty) than with uncertainty. A resulting question from this might be if it is better to fool yourself with a fake explanation than living with the idea that you have a lack of knowledge which might make you restless in finding the correct answer. I don’t have an answer to this question, (long term) happiness seems to be one of the highest things to strive for on the other hand to fool yourself will degrade your ability to reason objectively. A lack of objective reasoning might result in less efficiency in general and therefore more difficulty to obtain happiness.

God invented by mankind?

Is God invented by mankind or did God express himself to mankind? I believe God is invented by mankind. I believe this because of the similarity with human beings. Although God is expected to be much different to human beings because its largely different capabilities, according to the bible he should still have a phenotype which is somewhat related to humans (the first two humans were made “in his own image” (Genesis 1:1–2:4)). That seems to be odd, look at different species, depending on their goals, their capabilities, they have different phenotypes. The similarity seemed to be chosen because of simplicity (more understandable, easy to think about, people are used to interact with humans) and because of satisfaction (makes you feel good that you are somewhat godlike).

Unanswered questions

Some people say, if there is no God, who created the earth and the universe? That the universe is created seems to be obvious to them, after all, all other things are created. Mankind thinks in terms of creation. Creation is nothing else than a change in matter or energy organization. We live in an ever changing world due to many parallel ongoing chemical processes. If something is created it is a reorganization of matter. Therefore the idea that there was nothing and afterwards there was something (creation) is a weird idea. Nor godlike creation or the big bang would be a solution to this because of the chicken?egg problem (who created god, where do the chemicals/energy come from to constitute a big bang). More likely energy or matter were always existent.

Conclusion

The existence of God is unlikely because the invention of the God?phenomenon by mankind is likely and because a God as posed in the bible is difficult to fit in a (scientific) model (which is not so difficult for things that are proven to exist, or which are likely to be proven in the near future). Because of the vagueness it is likely that the hypothesis has got a long life instead of hypothesis which is easily to disprove. Therefore the widespread idea is not contributing to its likeliness. In general there seems to be no reason to make the God hypothesis plausible. According to the Ockham’s razor principle (well known in science) we don’t introduce this extra factor if we don’t need it.

(Why God does not exist [pdf])

Bestaat God? Een antwoord op deze fundamentele vraag is een eerste vereiste om de andere grote vragen in het leven te kunnen beantwoorden: Waar kwamen we vandaan? Waarom zijn we hier? Dienen we een doel? Hebben we enige intrinsieke waarde? Wat gebeurt er als we doodgaan? Het vraagstuk over het bestaan van God is fundamenteel.

Bestaat God – Een Filosofische Kwestie
Voordat we de vraag “Bestaat God?” kunnen beantwoorden moeten we eerst met onze filosofische predisposities afrekenen. Als ik bijvoorbeeld al volledig ben toegewijd aan het filosofische idee dat er niets buiten het natuurlijke domein kan bestaan (dat wil zeggen, er bestaat geen bovennatuurlijke God), dan zou geen enkele hoeveelheid bewijs mij van het tegendeel kunnen overtuigen. Het stellen van de vraag “Bestaat God?” zou zinloos zijn. Mijn antwoord op deze vraag zou zijn “Nee, hij bestaat niet”, ongeacht of God nu daadwerkelijk wel of niet bestaat. De vraag zou vanuit het standpunt van bewijsvoering onmogelijk te beantwoorden zijn, gewoonweg omdat alles wat God al ooit zou kunnen hebben gedaan (dat wil zeggen, elke bovennatuurlijke handeling die als bewijs voor Zijn bestaan zou kunnen dienen) van de hand zou moeten worden gewezen in termen van natuurlijke oorzaken, niet omdat we weten wat die natuurlijke oorzaken mogelijkerwijs zouden kunnen zijn, maar gewoonweg omdat er niet wordt toegestaan dat een bovennatuurlijke God zou kunnen bestaan!

Dr. Richard Lewontin, de Alexander Agassiz Professor in de Zoölogie aan de Universiteit van Harvard, zei dit als volgt: “Het is niet zo dat de methoden en de instituties van de wetenschap ons op de een of andere manier dwingen om een materiële verklaring van de fenomenale wereld te accepteren, maar, integendeel, dat we door een a priori loyaliteit aan materiële oorzaken worden gedwongen om een onderzoeksapparaat en een verzameling van concepten te scheppen die materiële verklaringen voortbrengen, ongeacht hoe deze tegen de intuïtie ingaan, ongeacht hoe raadselachtig deze voor de niet-ingewijden lijken. Bovendien is dat materialisme absoluut, want we kunnen geen Goddelijke Voet in de deur toelaten” (Richard Lewontin, “Billions and Billions of Demons”, oftewel “Miljarden en Miljarden Demonen”, New York Review of Books, 9 Januari, 1997, p. 28).

Aan de andere kant, als ik neutraal zou zijn en ik geen “a priori loyaliteit” aan een bepaald wereldbeeld zou hebben (of dit nu naturalistisch of iets anders is), dan zou de vraag “Bestaat God werkelijk?” helemaal niet zinloos zijn. Het zou veeleer de eerste stap zijn in een objectieve en betekenisvolle zoektocht naar de ultieme waarheid. Onze bereidheid om de vraag met een open geest te stellen is fundamenteel voor ons vermogen om de waarheid achter het antwoord te ontdekken. Dus allereerst moet je, voordat je de vraag ook maar stelt, beslissen of je werkelijk bereid bent om het antwoord te accepteren.

Bestaat God – Dingen om te Overwegen
Wanneer je er klaar voor bent om de vraag “Bestaat God?” te stellen, dan zijn hier enkele observaties om te overwegen in je zoektocht naar een objectief antwoord:

* Ontdekkingen in de astronomie hebben aangetoond dat er geen twijfel mogelijk is dat het universum feitelijk een begin had. Er bestond een enkel scheppingsmoment.
* Vooruitgangen in de moleculaire biologie hebben uitgestrekte hoeveelheden informatie onthuld die in elke levende cel zijn gecodeerd, en moleculaire biologen hebben op het moleculaire niveau vele duizenden fraai ontworpen machines ontdekt. Informatie vereist een intelligentie en ontwerp vereist een ontwerper.
* Bio-chemici en wiskundigen hebben de kans berekend dat het leven op natuurlijke wijze via niet-intelligente processen zou ontstaan. Deze kans is waanzinnig klein. Wetenschappers weten feitelijk nog niet eens zeker of leven wel op natuurlijke wijze via niet-intelligente processen kan evolueren. Als het leven niet door toeval ontstond, hoe ontstond het dan wel?
* Er bestaat orde in het universum vanwege de natuurwetten. Waar kwamen deze wetten vandaan en welk doel dienen zij?
* Filosofen zijn het er over eens dat een bovennatuurlijke Wetgever de enige plausibele verklaring is voor een objectieve morele standaard. Welnu, vraag jezelf eens af of je in goed en fout gelooft en waarom. Wie gaf je je geweten? Waarom bestaat het?
* Mensen van elk ras, geloofsovertuiging, huidskleur, en cultuur, zowel mannen als vrouwen, jong en oud, wijs en dom, van de opgeleiden tot de onwetenden, beweren dat zij persoonlijk iets bovennatuurlijks hebben ervaren. Wat worden we dan verondersteld te doen met deze talrijke meldingen van goddelijke genezing, profetische onthullingen, verhoorde gebeden, en andere miraculeuze fenomenen? Onwetendheid en voorstellingsvermogen kunnen hierin weliswaar een rol spelen, maar is er wellicht iets meer?

Als je nieuwsgierigheid geprikkeld is en je hebt een verlangen om deze kwestie dieper te onderzoeken, dan raden we je aan dat je het assortiment aan zogenaamde Heilige Boeken die in de wereld bestaan eens onder de loep neemt. Als God bestaat, heeft Hij zichzelf dan aan ons onthuld? En als Hij Zichzelf aan ons onthuld heeft, dan bestaat Hij zeker…

Bron: Allaboutphilosophy.org (AllAboutGOD.com)

Wanneer een predikant zegt dat hij niet in God gelooft, dan past zijn boodschap niet meer binnen de kerk. Dat zegt ds. Jan-Gerd Heetderks, voorzitter van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), vandaag in het Nederlands Dagblad.

Niet geloven in het bestaan van God kan een theologisch taalspel zijn, zegt Heetderks. “Maar het is waar: daar heeft de kerkganger niets aan, en daarom moet een predikant het zo niet zeggen”. Eind vorig jaar meldden de IKON en de Vrije Universiteit van Amsterdam dat een op de zes PKN-predikanten niet weet of er een God of hogere macht bestaat of er helemaal niet in gelooft.

Dat bleek te gelden voor 24 procent van de lutherse stroming binnen de Protestantse Kerk en voor 19 procent van de hervormde stroming. Kort daarna gaf de protestantse ds. Klaas Hendrikse uit Middelburg in dagblad Trouw publiekelijk aan niet in het bestaan van God te geloven. De God zoals die wordt beschreven in de Bijbel en zoals die leeft in de hoofden van veel mensen, is er volgens hem niet. Hendrikse is bezig met een boek over geloven in een God die niet bestaat.

Heetderks vindt een goed geloofsgesprek tussen kerkenraad en predikant in zo’n geval heel zinvol. Tegelijk zegt hij dat het dan niet moet gaan om het controleren van grenzen. “Het is heel lastig de grenzen precies aan te geven. Met formuleringen tot achter de komma hebben gereformeerden, en later vrijgemaakt-gereformeerden, gedacht het kerkelijk belijden te kunnen vangen. (…) Je kunt de relatie met God niet vangen in een rekensom, zoals je ook een liefdesrelatie niet op formule kunt brengen. Ik denk zelf wel na over grenzen, maar die zijn niet precies te omschrijven”, aldus Heetderks. De synodevoorzitter draagt op 19 april de hamer over aan zijn opvolger.

Bron: Nederlands Dagblad / Kerknieuws.nl

Eerder artikel:

Eén op de zes predikanten twijfelt aan God

Eén op de zes predikanten van de bij de IKON betrokken kerken weet niet of er een God of hogere macht bestaat of gelooft er helemaal niet in. Dat blijkt uit een onderzoek van de IKON en prof. dr. Hijme Stoffels, godsdienstsocioloog aan de Vrije Universiteit (VU), ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de interkerkelijke omroep.

Uitschieters zijn voorgangers van de Remonstrantse Broederschap, van wie 42 procent twijfelt aan het bestaan van God of een hogere macht. Goede tweede is de Evangelisch-Lutherse stroming binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN, 24 procent), op de voet gevolgd door predikanten uit de vroegere Nederlandse Hervormde Kerk (19 procent).

De minste twijfel over God hebben predikanten die zich thuis voelen bij de Gereformeerde Bond binnen de PKN en de voorgangers van het Leger des Heils. Van deze stromingen verklaarde geen enkele respondent te twijfelen aan het bestaan van God.

Generaties

Uit het onderzoek blijkt verder dat predikanten tot 35 jaar het meest zeker zijn dat God bestaat, terwijl predikanten van 55 tot 65 jaar het meest twijfelen. ”De enquête in zijn geheel laat zien dat de jongste generatie ‘vromer’ is dan oudere generaties”, stelt onderzoeker Hijme Stoffels in het rapport.

In een toelichting geeft Stoffels als mogelijke verklaring hiervoor dat ”de jongere predikanten ‘postseculier’ zijn opgegroeid in of na de ontzuiling en bewust kiezen voor een ambt in een kerkelijk-religieuze setting. De oudere generaties hebben de ontzuiling en ontkerkelijking meegemaakt en zijn daar voor een deel ook in meegegaan.”

Ook op andere vlakken blijkt de nieuwe lichting predikanten enigszins andere opvattingen te hebben dan hun oudere beroepsgenoten. Zo geloven de jongeren het meest dat mensen God kunnen ervaren en hebben ze zelf, ondanks hun jongere leeftijd, het vaakst een ‘godservaring’ gehad. Ook geloven ze meer in een persoonlijke God en voelen ze zich meer aangesproken door klassieke godsbeelden.

Zoekend

Het onderzoeksrapport, met de titel ‘God is een verhaal’, concludeert dat de huidige predikanten over het algemeen een minder stellige, maar meer zoekende instelling hebben. Zeven op de tien predikanten zeggen dat hun opvattingen over God veranderd zijn, sinds ze het ambt van predikant bekleden.

”Van hen is 54 procent enigszins van mening veranderd, en 16 procent zelfs sterk veranderd”, concludeert Stoffels. ”Deze veranderingen gaan zowel in de richting van ‘nabijer, persoonlijker, minder streng’, als juist ‘onpersoonlijker en abstracter’. We komen tegen: van exclusief christelijk naar inclusief spiritueel, van persoonlijk naar abstract.”

Aan het onderzoek deden 860 voorgangers mee van de Protestantse Kerk in Nederland, het Leger des Heils, de Molukse Evangelische Kerk, de Oud-Katholieke Kerk van Nederland, de Remonstrantse Broederschap, de Evangelische Broedergemeente en de Algemene Doopsgezinde Sociëteit.

Bron: IKON / Kerknieuws.nl

26 “Ik zeg jullie: wie heeft zal nog meer krijgen; maar wie niets heeft, hem zal zelfs wat hij heeft worden ontnomen. 27 En die vijanden van mij die niet wilden dat ik koning over hen werd, breng hen hier en dood ze voor mijn ogen.”’

28 Na deze woorden trok Jezus verder, op weg naar Jeruzalem.

(Bas Haring in de Leidense universiteitskrant MARE). Museum Naturalis heeft al enige tijd een nette tentoonstelling over genen – en over de manipulatie daarvan. Goed verzorgd, met consistente plastic bordjes en een illustratieve metersgrote DNA-wokkel. Er staat ook een potje met een dot pure DNA. Ik wist niet DNA op katoen lijkt. Een eindje verderop zie je een plaatje van een salamandercel. Tjokvol DNA. Dat wist ik ook niet; dat salamandercellen volgepropt zijn met DNA. Een uitleg staat op het begeleidende bordje: het overschot aan DNA in salamanders is zogenaamd “junk-DNA”. Het bordje legt niet precies uit wat junk-DNA is, maar het bordje zegt er wel wat over. En wel het volgende: “Het is niet precies bekend wat de functie van junk-DNA is”.

De functie van junk-DNA. Ik kan me voorstellen dat je je afvraagt wat die is. Zou het junk-DNA misschien de salamander helpen te overleven in het water? Of zou een salamander soms zo ingewikkeld in elkaar zitten dat je veel meer DNA nodig hebt om een salamander te beschrijven, dan een olifant, een giraffe, of een mens – die stuk voor stuk met minder uit de voeten kunnen?

Nee! Junk-DNA heeft helemaal geen functie – of in ieder geval niet meer dan een zeer marginale. Junk-DNA bestaat uit losse stukjes DNA die stuk voor stuk een eenvoudige boodschap coderen. En de boodschap luidt: “kopieer mij zo vaak mogelijk”. En dat gebeurt dus ook. Junk-DNA zorgt ervoor dat ‘t van generatie op generatie zo veel mogelijk gekopieerd wordt. Vandaar dan ook dat salamanders er tjokvol mee zitten. Ooit was er een salamander met een enkel stukje junk-DNA en het hek was van de dam.

Junk-DNA heeft helemaal geen functie, het doet helemaal niks, behalve ervoor zorgen dat er straks nog meer van is. Dat is een interessant concept: iets waarvan er veel van is, niet zozeer vanwege het nut dat het heeft, maar vanwege het feit dat het zichzelf kan kopiëren. Zouden er nog meer van zulk soort dingen bestaan? Dingen zonder toegevoegde waarde, maar met als primaire kwaliteit een soort van “auto-marketing-vermogen”.

Wat dacht je van religie? Ik weet niet zoveel van religie, maar het valt me op dat het christendom bijvoorbeeld erg goed is in het zichzelf verspreiden en kopiëren. Daar heeft het christendom twee mechanismen voor. In de eerste plaats evangelisatie – een ingebakken onderdeel van het christendom. Evangelisatie is niets meer dan de boodschap: “kopieer deze boodschap”. Net junk-DNA, of een soort van kettingbrief.

De tweede manier van het christendom om zichzelf te verspreiden is door het promoten van kinderen. Als je m’n opa en de boeken van Maarten ‘t Hart moet geloven dan is het nog maar kort geleden of de pastoor of dominee kwam eens per jaar langs om te vertellen dat er nog zo’n koter moest komen. Het deed weinig ter zake of het gezin in kwestie behoefte had aan zo’n kind, en vermoedelijk deed de dominee – of pastoor – ook alleen maar wat hem was opgedragen. Maar het feit is dat het krijgen van een maximaal aantal kinderen ingebakken lijkt te zijn in de christelijke religie – nogmaals; mijn bronnen zijn Maarten ‘t Hart en m’n opa. Natuurlijk waren dat niet zo maar kinderen die je moest krijgen. Nee, het moesten christelijke kinderen zijn – gedoopt of anderszins ingewijd in de religie.

En zoals salamandercellen tjokvol zitten met junk-DNA, zit de wereld tegenwoordig tjokvol christenen – er zijn er meer dan een miljard. De vraag is hoe dat komt. Komt dat door de inhoud van de christelijke boodschap? Of is het “succes” van het christendom te danken aan haar vermogen zichzelf te vermenigvuldigen. Ik weet ‘t niet. Maar het zou het laatste kunnen zijn. In dat geval is het christelijke gedachtegoed net junk-DNA.

(uit: NRC Handelsblad) Utrecht, 30 juli. De Evangelische Omroep (EO) heeft fragmenten uit een natuurserie van de BBC, waarin de evolutietheorie aan bod kwam, aangepast of verwijderd.

Rotterdam, 30 juli. Stamt de mens af van de aap of is hij een schepsel van God? Om deze fundamentele vraag draait het bij een relletje rond de documentaireserie The Life of Mammals van de beroemde Britse natuurfilmer Sir David Attenborough.

De Utrechte evolutiebioloog Gerdien de Jong ontdekte dat de EO, die de serie in Nederland uitzendt, structureel passages over de evolutietheorie schrapt uit de BBC-documentaires. De Jong vergeleek de versies die de Britse omroep, Canvas (België) en de EO uitzonden en op dvd verkopen. Zij publiceerde haar bevindingen op de website evolutie.blog.

Het Nederlandse commentaar bij de EO-serie wijkt af van het ondertitelde Engelse commentaar bij de BBC en Canvas. Elke verwijzing naar de evolutietheorie ontbreekt. Deel 10 van de serie die helemaal gaat over de evolutie, ontbreekt bij de EO. „De EO zendt een documentaire uit die evolutie noemde, maar werkt evolutie weg”, schrijft De Jong. „Dit is geen vrijheid van meningsuiting, maar het beperken van de vrijheid van anderen. Hier immers wordt door de EO aan de ‘niet-EO Nederlanders’ voorgeschreven wat zij op het gebied van evolutie niet zullen zien.”

Directeur Henk Hagoort zei tegen het ANP dat de omroep altijd de eindredactie voert, of de EO nu zelf programma’s maakt of die aankoopt. Men gaat daarbij – „zoals elke omroep” – uit van zijn identiteit. De omroep heeft de aflevering over de mensapen niet aangekocht, omdat daarin een visie werd verwoord die strijdig is met de ideeën van de EO-achterban over de schepping, aldus Hagoort. De BBC was volgens hem op de hoogte dat de EO de teksten zou aanpassen. The Life of Mammals (2002) behoort tot de beroemde Life-reeks van Attenbourgh met onder meer Life on Earth (1979) en The Life of Birds (1998).

Zie ook: http://evolutie.blog.com/

NRC Handelsblad over The God Delusion van Richard Dawkins:

De wereldberoemde evolutiebioloog Richard Dawkins rekent hard af met religie

God is pas echt gevaarlijk

Rob van den Berg
De evolutiebioloog Richard Dawkins leidt de aanval op religie, door de natuurwetenschap. Vanuit de evolutie is de taaiheid van het geloof, uiterst moeilijk te verklaren.

Als kind hoorde Richard Dawkins eens een geest tot hem spreken. Hij kon de woorden die een plechtige mannenstem tot hem sprak niet goed verstaan, en ging daarom, bang als hij was, zijn bed uit op de bron van het geluid af. Zo ontdekte hij dat de wind door een sleutelgat speelde en daarbij een lage fluittoon produceerde: ‘Als ik een meer ontvankelijk kind was geweest, dan had ik misschien niet alleen onbegrijpelijke spraak gehoord, maar woorden en zinnen. En als ik ook nog religieus zou zijn opgevoed, wie weet wat de wind dan tot me had gezegd.’

In al zijn eenvoud weerspiegelt deze anekdote uit Dawkins nieuwe boek The God Delusion, dat een afrekening wil zijn met de godsdienst, de inhoud van het boek: de ontvankelijkheid van een kind, de bovennatuurlijke interpretatie, de zoektocht naar een verklaring gedreven door nieuwsgierigheid, en tenslotte de ‘natuurlijke’ oplossing. Het zijn precies die elementen die in dit schitterende, voor gelovigen confronterende, boek ter sprake komen.

Dawkins, de evolutiebioloog van de universiteit van Oxford die wereldberoemd werd door zijn theorie van het ‘zelfzuchtige gen’, is niet de enige wetenschapper die zich de laatste tijd over de relatie tussen godsdienst en wetenschap buigt. Zijn kompaan Daniel Dennett (Breaking the Spell) ging hem al voor, maar ook Lewis Wolpert (Six Impossible Things Before Breakfast), Owen Gingerich (God’s Universe)en Francis Collins (The Language of God) mengden zich in het debat, terwijl binnenkort ook nog God. The Failed Hypothesis verschijnt van de natuurkundige Victor Stenger. Ook in Nederland was er enige opschudding rond de bundel Schitterend Ongeluk of Sporen van Ontwerp? van Cees Dekker en Ronald Meester.

Wetenschap en religie botsen steeds vaker. Zo gaan er in de Verenigde Staten stemmen op om de evolutietheorie en de Intelligent Design -theorie (dat alleen een Schepper de complexiteit van het leven op aarde kan verklaren ) in het onderwijs even veel aandacht te geven. President Bush sprak onlangs zijn veto uit over een wet die een grotere vrijheid beoogt voor het stamcelonderzoek. Het is daarom de hoogste tijd, zo betoogt Dawkins, dat wetenschappers, die in grote meerderheid niet in een persoonlijke God zeggen te geloven, het voortouw nemen in het debat. In de Verenigde Staten noemen mensen met een ‘naturalistisch’ wereldbeeld – vrij van bovennatuurlijke of mystieke kenmerken – zich al ‘brights’, net als homoseksuelen zichzelf ooit gays gingen noemen

Richard Dawkins verkeert al jarenlang op voet van oorlog met het geloof, een oorlog tussen rationalisme en bijgeloof, met godsdienst als de meest verspreide vorm daarvan. Hij vindt God een verkeerd en zelfs gevaarlijk concept: ‘ […] zonder godsdienst geen zelfmoordterroristen, geen kruistochten, geen heksenjachten, geen 9/11, geen oorlog in het Midden-Oosten, geen problemen in Noord-Ierland en ga zo maar door.’

Dawkins stoort het onevenredig grote respect dat godsdienst automatisch ten deel valt. Waar anderen respect voor hun opvattingen moeten verdienen op basis van argumenten, kennis of welsprekendheid, en zich open moeten stellen voor kritiek, zijn opvattingen die op religieuze gronden stoelen, bijvoorbeeld over ethische kwesties, boven iedere vorm van kritiek verheven. Verontwaardigd wijst Dawkins ook op de Deense cartoonkwestie. In moslimlanden verschijnen voortdurend stereotype, anti-joodse cartoons, maar als een krant een aantal tekeningen publiceert over de profeet Mohammed is de wereld te klein. En dat mogen dan uitwassen zijn van een stelletje religieuze fanatici, volgens Dawkins is ‘[…] de leer van een ,,gematigde’’ godsdienst, een open uitnodiging tot extremisme, zelfs al is ze op zich niet extremistisch.’

Het gaat hem om het principe dat het geloof leert om op gezag dingen aan te nemen. Gelovigen lijden aan een ‘delusion’: ‘een hardnekkig, vals geloof, waaraan iemand vasthoudt ondanks sterk bewijs voor het tegenovergestelde. Of zoals schrijver Robert Pirsig schreef: ‘Als een persoon lijdt aan waanvoorstellingen, heet het krankzinnigheid, als er meer mensen aan lijden is het een godsdienst.’ Dawkins wil een serieuze poging doen om gelovigen van die waan te genezen. Hij wil zijn lezers bekeren, schrijft hij ergens, maar als je beziet hoe wild hij soms om zich heen slaat, moet je wel concluderen dat die uitspraak niet anders dan ironisch bedoeld kan zijn.

Al begint hij in zijn bekeringsijver nog redelijk voorzichtig en zeer traditioneel, met het onderuit halen van een aantal vermeende bewijzen van Gods bestaan, zoals die van Thomas van Aquino of het ontologische bewijs van Anselmus van Canterbury. Hij laat ook zien dat uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bidden niet helpt en dat goddelijke visioenen berusten op een al te grote hersenactiviteit. En ook de Bijbel is geen door God geopenbaarde waarheid, maar hangt aaneen van onlogische passages en inconsistenties. Maar wat kun je anders verwachten van een ‘[…] bijeengeraapte verzameling, onsamenhangende documenten.’

Er is ook geen God nodig om de complexiteit van het leven op aarde te verklaren. Als bioloog weet Dawkins feilloos hoe hij de voorbeelden onderuit moet halen, die Intelligent Design-theoretici als Michael Behe daarvoor steeds weer naar voren brengen, zoals de zweepstaart van de bacterie. En passant wijst hij er ook op hoe Behe tijdens processen over het onderwijzen van Intelligent Design op scholen in de Verenigde Staten, op beschamende wijze zijn onkunde op biochemisch gebied tentoonspreidde. Dat zou een waarschuwing moeten zijn voor Cees Dekker en de zijnen. Wat Dawkins echter – volkomen terecht – het meest stoort, is dat Intelligent Design een fundamenteel onwetenschappelijke manier van denken weerspiegelt. Aanhangers ervan zoeken gaten in de kennis en nemen aan dat alleen God die kan vullen. Maar naarmate de wetenschap voortschrijdt, worden gaten kleiner, en blijft er voor de Schepper geen plek meer over om zich te verbergen. En dat terwijl er zo’n schitterende verklaring is voor het ontstaan van al die complexiteit: natuurlijke selectie en overerving van eigenschappen.

In een eerder boek verwoordde hij dit in de metafoor van ‘Mount Improbable’. Boven op die berg bevindt zich een complex orgaan, zoals het oog of de bacteriële zweepstaart. Dat een dergelijke complexiteit uit zichzelf in één keer zou kunnen ontstaan, is absurd: ‘Alleen God zou de waanzinnige taak op zich nemen om in één keer recht uit het ravijn omhoog te springen.’ Je kunt de berg immers ook aan de andere kant beklimmen langs een heel geleidelijk stijgend pad. De onwaarschijnlijkheid wordt dan opgebroken in een groot aantal veel minder onwaarschijnlijke stapjes. Bovendien roept de Intelligent Design-hypothese onmiddellijk de vraag op hoe de Ontwerper, die nog veel complexer moet zijn dan een jumbojet, dan is ontstaan. De ene complexiteit wordt verklaard door een andere op te roepen.

Een ander veelgehoord argument vóór het bestaan van God is dat een geloof de basis vormt voor het ontwikkelen van een moreel besef, of zoals Dostojevski het zei: ‘Als God dood is, is alles toegestaan.’ Evolutiebiologen hebben echter aangetoond dat altruïsme en vrijgevigheid helemaal niet onverenigbaar zijn met de theorie van natuurlijke selectie. Verder wijst wetenschappelijk onderzoek uit dat de waarden en normen van gelovigen en niet-gelovigen nauwelijks verschillen. Bovendien, zo voert Dawkins aan, verschuiven die waarden en normen in de tijd. Waar vroeger slavernij werd verantwoord met een beroep op de bijbel, geloven de meeste christenen tegenwoordig dat deze praktijk niet overeenstemt met de wil van God. Niet dat Hij van gedachten is veranderd, maar Zijn woord is blijkbaar voor meer interpretaties vatbaar. Dat de Bijbel sowieso niet het beste richtsnoer is voor een goed leven toont hij aan in twee hilarische hoofdstukken, met een opsomming van al het vreselijks dat mensen elkaar in het Oude en Nieuwe Testament aan doen. Nee, we kunnen maar beter zelf uitmaken wat goed of slecht is.

Waar Dawkins het minst overtuigt, is in zijn verklaring voor de hardnekkigheid van het geloof, terwijl het evolutionair gezien toch zo weinig oplevert. Maar daar gaat het natuurlijk niet om. Geloof biedt hulp en troost, en versterkt het groepsgevoel. Evolutiebiologen zien het echter eerder als een bijproduct van iets anders, dat wél evolutionair voordeel oplevert. Het gemak waarmee we verliefd worden bijvoorbeeld. Of onze aangeboren neiging om teleologisch te denken (alles ‘is’ ergens voor, of gebeurt met een doel). Of het gemak waarmee we intenties toekennen, zelfs aan levenloze objecten (wie heeft er nooit op zijn computer gescholden, als die niet deed wat wij wilden).

Dawkins zelf vermoedt dat dit voortkomt uit de neiging van kinderen om onvoorwaardelijk te geloven wat hun ouders zeggen. Dat mag handig zijn in het licht van alle nuttige informatie waarover ouderen nu eenmaal beschikken, maar het maakt ze tegelijk ook ontvankelijk voor religieuze indoctrinatie.

Op driekwart van het boek is dan al duidelijk dat Dawkins aan een heilloze missie bezig is. Wat hij ook betoogt, en hoe prachtig en met hoeveel humor hij het ook opschrijft, hij weet ook wel dat net zo min als gelovigen kunnen bewijzen dat God bestaat, hij het tegendeel kan aantonen.

Het is jammer dat hij de frustratie daarover niet altijd weet te onderdrukken. Bijvoorbeeld wanneer hij uithaalt naar agnostici of naar hen die eraan vasthouden, dat een wetenschappelijk wereldbeeld en een religieus besef heel goed naast elkaar kunnen bestaan, of dat geloof en wetenschap zich vanuit een positie van wederzijds respect met hun eigen domein moeten bezighouden. Ook wie hem beschuldigt van atheïstisch fundamentalisme krijgt de wind van voren: ‘Fundamentalisten baseren zich op een in een boek geopenbaarde waarheid. Als er bewijzen zijn die die waarheid tegenspreken, dan worden die genegeerd. Ik geloof [in evolutie] niet omdat ik een heilig boek heb gelezen, maar omdat ik het bewijs heb bestudeerd.’

Daarmee betoont Richard Dawkins zich op vijfenzestigjarige leeftijd ook weer wonderlijk consistent, want dat was ook al het credo van dat kleine jongetje, dat zich, alleen in het donker, niet bang liet maken, maar zelf op onderzoek uitging.

(Uit: Persbericht 19 juni 2004 Stichting Schreeuw om Leven)
18 juni 2004

Drs. L.P. Dorenbos, voorzitter Stichting Schreeuw om Leven

Daar staan ze op een rij. De hoge heren van Europa. Chirac van Frankrijk, Blair van Engeland, Schröder van Duitsland en ook Balkenende van Nederland en nog 21 andere regeringsleiders. De grondwet is er. De Here God heeft verloren. Er komt geen verwijzing naar de joods-christelijke grondslag van het Verenigd Europa. Daar kwamen niet genoeg handen voor op elkaar. Ze maakten wel ruzie wie de nieuwe voorzitter moest worden. Daar zijn ze niet uit. Maar God moet buiten de Europese Grondwet gehouden worden. Stel je voor.

Ze konden er niet uitkomen en ze denken dat het dan een goed compromis is om er helemaal niets van te zeggen. Wat een hoogmoed. Wat een arrogantie. Wat denken ze wel?

De Here God laat niet met zich spotten. Europa speelt met vuur. De beslissing om God te negeren zal ernstige gevolgen hebben voor Europa. Onze prenier Balkenende heeft tot het einde toe vastgehouden om toch een verwijzing in de grondwet te krijgen die wijst naar de joods-christelijke wortels. Samen met Polen en Italië en Tsjechië. Premier Balkenende ging daarmee in tegen een meerderheid in de Tweede Kamer. Dat is in hem te prijzen.

Wij hebben ons als Schreeuw om Leven de laatste maanden ingezet om een verwijzing naar de Here God in de Europese grondwet te krijgen. We hebben een proclamatie opgesteld. We hebben twee keer met een delegatie gebeden in Brussel. We hebben handtekeningen verzameld. We hebben een brief aan de Europese leiders gestuurd. Nu beslist is om deze verwijzing niet op te nemen is het des te belangrijker om ons in te zetten voor de naam en de eer van de Here God in Brussel. We zullen alle leden een petitie doen toekomen en op maandag 3 oktober met een internationale delegatie in Brussel zijn om te bidden en de naam van de Here God te proclameren.

Denk je dat God met zich laat sollen, met zich laat spotten? Wie had de wereld ook al weer geschapen? Wie regeert het grote wereldgebeuren? Wie regeert en stuurt de wereldleiders als waterbeken overal waar Hij wil? Europa is weer een stap verder naar het totale verval. Wie God verlaat heeft smart op smart te vrezen. En zien we dat niet alom in eigen land en in Europa. We noemden dat de ondergang van het avondland. We lezen in de bijvel van het wegnemen van de kandelaar. Wat is er inderdaad over van de eerste christengemeenten in Klein-Azië. Het zijn alleen nog maar wat ruïnes. Daar waar het woord van God uit de samenleving wegebt daar wordt het liegen moorden, stelen en echtbreken. Als de kennis Gods uit het land is dan verwildert het volk. En hebben we geen boek vol waar we dit in de praktijk kunnen lezen. God hield Israël zijn universele geboden voor waarbij het volk Israël kon leven. Maar telkens als ze daarvan afweken en de afgoden dienden dan ging het mis met het volk. En dat is toch ook logische, want de geboden van God, die ons geschapen heeft, zijn goed voor alle mensen. Gij zult niet doden is toch een goed gebod. En de Zoon van God, Jezus legt uit dat ieder die haat doodslag pleegt. En wat is er tegen op het gebod: Gij zult niet echtbreken. En Jezus die het nog wat directer zegt: ieder die een vrouw aanziet om haar te begeren pleegt reeds echtbreuk in zijn hart. Dat is toch duidelijk en een waarheid waar niemand om heen kan. En hoe belangrijk is het gebod: gij zult niet stelen. Wat jij niet wilt dat jou geschiedt doe het ook een ander niet. Je zult je naaste liefhebben als je zelf. De liefde is het grootste gebod.

De Verenigde Naties heeft dit jaar als het jaar van het gezin uitgeroepen. Het gezin en de familieverbanden zijn ontzettend belangrijk. En een gezin begint bij een exclusieve relatie tussen man en vrouw. En die relatie bouw je op tot je binnen de exclusieve relatie van het huwelijk ook lichamelijke omgang met elkaar hebt als een door God geschapen hoog en heerlijk goed, waaruit ook het nageslacht voortkomt. Wat is er mooier dan de geboorte van een kind. En wat gun je een kind meer toe dan om in liefde en gezondheid op te groeien. We horen van ontucht, we horen van incest, we horen van homo en lesbische relaties, we horen van echtscheidingen, we horen van verdriet van kinderen. We horen van ellende in families. We zien het voor onze ogen. Het bewijs wordt geleverd dat wat God bedoeld heeft met het gezin en met alle leden daarvan heilzaam en goed is. We moeten dan ook die liefde en die waarheid met verve verdedigen. Te beginnen bij ons zelf en dan ook in onze omgeving en de samenleving. Zo niet dan gaat een volk te gronde. Ter wille van ons en onze kinderen moeten we ons daarvoor inzetten. Het gezins en familie handboek hebben we bij de hand en we moeten ons niet schamen om daar rijkelijk uit te citeren. Je zult zien dat het werkt. Te beginnen bij je zelf. De bijbel het handboek voor het leven.

We gaan in Europa gebukt onder de godverlating en de godsverduistering. De beslissing om geen verwijzing naar de joods-christelijke wortels in de grondwet op te nemen zegt alles over het geestelijk niveau in Europa. Kennelijk vervaagt de stem van God in kerk en kring. Kennelijk is de invloed tanende. De enige manier dat dit kan veranderen is dat christenen op de knieën gaan en opstaan om de naam van de Here God te proclameren. Te vertellen wat de universele waarden en normen zijn. De stem van hen die God willen tegenspraken tot zwijgen brengen door de waarheid te proclameren en te leven. Dat vraagt moed en volharding. Want de tegenkrachten zijn sterk en veel. Het is verheugend om te zien dat er in de nieuwe landen bij de Europese Unie zoals Polen en Tsjechië en ook grote groepen in Hongarije en ook in Spanje en delen van andere landen stromingen zijn die zich willen inzetten voor de naam van de Here God in Europa. De Hope voor Europe beweging, de evangelische allianties, en ook de Katholieke kerk zetten zich krachtig in.

Het is ook verheugend en heel bijzonder dat in ons land een premier aan het roer staat die niet schroomt op te komen voor de naam van God. Het is verheugend dat de partij Europa Transparant aangevoerd wordt door de belijdend christen de heer van Buitenen, waarmee CU/SGP wil gaan samenwerken opkomt voor recht en gerechtigheid. Het is verheugend dat er meer christenen dan ooit in het Europa Parlement zitten. Als Schreeuw om Leven zetten we ons samen met de Europese Pro Life, Pro Familie beweging in om ook in het Europese Parlement en de Europese Commissie de stem van God te laten klinken. De bijbel laat zien dat het heel vaak niet een meerderheid is die de veranderingen veroorzaakt, maar een kleine Gideonsbende die sterk en moedig is en biddend en verwachtend de geestelijke strijd aanbindt met de duistere krachten in deze wereld. Het is ook vandaag nog als in de dagen van Elia: er zijn nog zevenduizend die hun knie voor Baäl niet gebogen hebben en daarom is er nog hoop en toekomst voor ons land en Europa. Maar dan moeten we wel de hand aan de ploeg slaan.

En dat betekent dat een ChristenUnie/SGP wakker wordt en met van Buitenen eindelijk krachtdadig aan de slag gaat. De achterhoede gevechten en het wanbeleid van het bestuur en de abominabel slechte “geloofwaardige” verkiezingscampagnes hebben tot nu toe alleen maar verwarring gebracht en kiezers en zetels gekost. Alleen als het roer radicaal omgaat en er een inhoudelijk krachtdadig beleid gevoerd wordt, niet alleen in de Kamer, maar ook